Deze keer zoeken we naar de oorsprong van de lithografische steen. Dat brengt ons naar het Duitse Beieren, waar Aloys Senefelder de mogelijkheden van steendruk ontdekte in 1798. Hij gebruikte daarvoor een kalksteen uit Solnhofen. De steen kwam uit één van de vele steengroeven in de streek. Die plek moesten we zien! 

We vertrekken vanuit ons hotel in Ingolstadt en rijden noordwestwaarts naar Eichstadt. Vandaar gaat het verder via de B13 richting Weißenburg. Langs deze weg zijn er heel wat delfplaatsen waar de Solnhofener kalksteen nog steeds gewonnen wordt. We laten ons leiden door de satellietbeelden. Daarop zie je hoe witte vlekken zich mooi aftekenen in het groene landschap, waardoor je de groeven gemakkelijk kan lokaliseren. We bezoeken een paar groeves. De gebarsten kalkstenen kraken er onder onze voeten. Dit afzettingsgesteente zit vol met organische resten, prachtige plantenmotieven tekenen zich af op de afpellende stenen.

 Vindplaats van fossielen

In de streek zijn er nogal wat musea die voornamelijk op fossiele resten focussen. We bezoeken eerst het Fossilien und Steindruck Museum in Gunzenhausen. Naast een indrukwekkende arsenaal vondsten uit de Jura bevat dit oud museumpje een kleine maar boeiende collectie over steendruk, waaronder enkele mooie persen. We leren er ook dat de Solnhofener steen al door de Romeinen als bouwmateriaal werd gebruikt omwille van zijn geschikte eigenschappen. De streek staat vol met gebouwen waarin dit gesteente in de loop der eeuwen een toepassing vond.

Nadien nemen we een kijkje in het Bürgermeister-Müller-Museum in Solnhofen, dat een gelijkaardige verzameling heeft. Je kan er het fossiele restant van een honderdvijftig miljoen jaar oude Pterodactylus zien. In dit museum vind je ook heel wat over steendruk. Je kan er bijvoorbeeld de werelds grootste lithografie (Guinness World Record!) bewonderen, al is die grotendeels opgerold en dat is spijtig. Het werk meet 11,25 bij 1,25 meter. De Duitse kunstenaar Mario Derra drukte de litho in 2002 in een kalksteengroeve in Solnhofen. Mooi, maar we blijven toch een beetje op onze honger wat lithografie betreft. Eigenlijk is het spijtig dat men in de bakermat van de steendruk geen echt groot gespecialiseerd museum heeft.

Een hamertje en een beiteltje

Dan trekken we maar naar de Hobbysteinbruch, een steengroeve voor liefhebbers;-). Daar kunnen we, tegen een kleine vergoeding, zelf op zoek gaan naar fossielen. We huren er een hamertje en een beiteltje en gaan aan de slag. Bloed, zweet en tranen (en een pijnlijke rug) kunnen ons niet tegenhouden, we kappen een prachtige steen los met een schitterende ammoniet. Met dit steentje zullen we niet kunnen drukken, maar het zal een mooie plek in het atelier krijgen.

Tot binnenkort!

rudy de lithograef

Meer achtergrondinformatie over de lithografische steen, binnenkort op www.steendruk.be